موسیقی یک زبان جهانی است که قدرت برقراری ارتباط بین مردم و برانگیختن احساسات را دارد. و از دوران باستان تا به امروز قلب و ذهن انسانهای بیشماری را دربرگرفته است . نوازندگان ساعت‌ های بی‌ شماری را به پیشرفت هنر خود و تکمیل مهارت ‌های نوازندگی خود اختصاص می‌دهند تا ملودی ‌های زیبایی راخلق واجرا کنند که در جهان طنین ‌انداز شود. با این حال، دستیابی به برتری در موسیقی می تواند هزینه هایی را بدنبال داشته باشد که مهمترین آن خطر آسیب های ناشی از نوازندگی سازهای مختلف می باشد. در این مقاله، آسیب‌ های رایجی که ممکن است نوازندگان با آن مواجه شوند را بررسی می‌کنیم و راهکارهایی برای پیشگیری و درمان آن ‌ها پیشنهاد میدهیم :

 

آشنایی با آسیب های نوازندگان

 

نوازندگان، چه آماتور و چه حرفه ای، به دلیل حرکات تکراری، وضعیت نامناسب و استفاده بیش از حد از ماهیچه ها یا مفاصل خاص می توانند آسیب های فیزیکی زیادی را تجربه کنند. این آسیب‌ ها می‌توانند نوازندگان را در هر سن و سطح مهارتی تحت تأثیر قرار دهند و اگر به درستی مورد توجه قرار نگیرند، ممکن است منجر به درد، ناراحتی و حتی آسیب های مزمن و جدی   شوند. برخی از شایع ترین آسیب ها در میان نوازندگان عبارتند از:

 

تاندونیت:

التهاب تاندون ها ناشی از حرکات تکراری است که بویژه در نوازندگان سازهای گیتار، تار، سه تار ، عود، پیانو و سازهای زهی رایج است. وظیفه تاندون ‌ها اتصال ماهیچه‌ ها به استخوان و برداشتن فشار از روی عضلات است، اما زمانی که فشار مضاعف به تاندون‌ ها وارد شود، آسیب می‌بینند و مشکل تاندونیت ایجاد می‌شود که بااحساس ضعف و درد و ناراحتی در قسمت آسیب دیده و کاهش دامنه حرکت همراه است.انواع شایع تاندونیت در نوازندگان عبارتنداز: التهاب تاندون بالای مفصل شانه ، آرنج، مچ دست ، کف دست (که التهاب تاندون کف دست منجربه عارضه انگشت ماشه ای میشود که درآن انگشت درحالت صاف شدن کلیک میکند و درحالت خمیده قفل میشود) 

 

سندرم تونل کارپال :

فشردگی و گیرافتادن عصب مدین در داخل تونل کارپ (مجموعه ای از تاندونها و رباطهای عرضی و استخوانهای مچ دست  ) میباشد که با علائمی چون بی حسی ، گزگز سر انگشتان و شست ، مشکل در حرکت طبیعی دست و ضعف و لرزش آن همراه است.  که اغلب در نوازندگان  پیانو و کیبورد و سازهای زهی مانند تار و سه تار دیده می شود.

 

فشار دیسک  :

  یک وضعیتی است که در آن یک یا چند دیسک میان مهره‌ ها از مکان خود خارج می‌شوند یا فشرده می‌شوند. دیسک ‌ها مانند تخم مرغ‌ های نرمی هستندکه به عنوان نواحی مهم تماس مهره‌ ها عمل می‌ کنند. این وضعیت می‌ تواند به درد و مشکلات جدی در ناحیه کمر و سمت پایینی بدن یا درقسمت گردن و بالای ستون مهره ها منجر شود. فشار دیسک معمولاً به عنوان یک عارضه شایع در نوازندگان گیتار،سنتور، قانون و سازهای زهی مثل ویولن و ویولنسل  دیده میشود.    

 

از دست دادن شنوایی:

یکی از مهم ‌ترین آسیب‌ های ناشی از نوازندگی، مشکلات شنوایی است. نوازندگانی که برای مدت طولانی و در ولوم بالا ساز می نوازند یا از هدفون استفاده میکنند ممکن است با اختلالات شنوایی مواجه شوند. نوازندگی در محیط ‌های پرسر و صدا نیز می‌تواند باعث تنش‌ ها وافت شنوایی شود. که در نوازندگان همه ژانرها و سازها امکان ابتلا وجود دارد.

 

مشکلات تنفسی:

نوازندگان سازهای بادی به دلیل نیازهای منحصر به فرد نواختن سازهای خود می توانند طیف وسیعی از مشکلات و بیماری های تنفسی را تجربه کنند. عمل نواختن سازهای بادی شامل بازدم کنترل شده و اغلب قوی است که می تواند در طول زمان بر سیستم تنفسی تأثیر بگذارد. ازجمله بیماریهای رایج تنفسی در نوازندگان سازهای بادی عبارتند از :‌عفونتهای تنفسی ، آسم و آلرژی ، انسداد ریه و برونشیت و باروتروما.

 

آسیب ‌های روانی:

در بدترین حالت ، نوازندگی می‌تواند به مشکلات روانی نیز منجر شود.گاهی نوازندگان ممکن است به دلیل وقوع آسیب در اعضای مهمی مانند دست‌ ها، از ادامه نوازندگی بازمانند که این موضوع می ‌تواند منجر به عدم اعتماد به نفس و استرس و فشارهای روحی زیادی شود .  

 

 

راهبردهای پیشگیری و درمان

 

تکنیک و ارگونومی مناسب:

یادگیری و استفاده از تکنیک های صحیح نوازندگی و حفظ وضعیت ارگونومیک می تواند خطر آسیب دیدگی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. نوازندگان باید با معلمان مجرب کار کنند تا مطمئن شوند که هنگام نواختن از موقعیت صحیح بدن بخصوص انگشتان، مچ ها ، ستون فقرات و گردن استفاده می کنند. 

 

گرم کردن و حرکات کششی :

درست مانند ورزشکاران، نوازندگان قبل از اجرا باید بدن خود را گرم کنند. حرکات کششی و گرم کردن ملایم می تواند به آماده سازی ماهیچه ها و مفاصل و کاهش خطر کشیدگی و آسیب های فیزیکی کمک شایانی کند.

 

استراحت های مکرر :

استراحت های منظم در طول تمرین و اجرا می تواند از آسیب های ناشی از استفاده بیش از حد ماهیچه ها و مفاصل  جلوگیری کند. استراحت های کوتاه به ماهیچه ها  اجازه استراحت و ریکاوری می دهد و فشار روی تاندون ها و مفاصل را کاهش می دهد.

 

انتخاب مناسب ساز مناسب  و تعمیر و نگهداری آنها :

اطمینان از اینکه سازها به خوبی نگهداری و تنظیم می شوند می تواند به نواختن بهتر کمک کند.   سازهایی که اصطلاحا به خوبی رگلاژ شده باشند به نیروی کمتری برای نواختن نیاز دارند و خطر فشار را کاهش می دهند. نکته مهم این که حتی گاهی ممکن است یک ساز از نظر اندازه کلی یا برخی قسمتها مناسب ساختار فیزیکی یک نوازنده نباشد.

 

حفاظت و مراقبت از سیستم شنوایی:

یکی از مهمترین اعضای بدن هر نوازنده گوشهای اوست که باید به مراقبت از آنها توجه خاصی داشت، به ویژه در هنگام تمرین ها و اجراهای بلند گوش ‌گیرهای حرفه ای که برای نوازندگان طراحی شده ‌اند می‌توانند خطر افت شنوایی را کاهش دهند.

 

تمرینات متقابل و آمادگی جسمانی :

 ورزش های مناسب و  تمریناتی که قدرت کلی، انعطاف‌ پذیری و وضعیت بدن را ارتقا می‌ دهند، می‌ تواند به نوازند گان کمک کند تا در برابر آسیب ‌ها انعطاف‌ پذیری ایجاد کنند. پیلاتس، یوگا و تمرینات قدرتی و ماساژ می توانند دراین رابطه مفید باشند.

 

تمرینات ذهنی و مدیتیشن : 

مهار ذهن و مدیتیشن منظم باعث افزایش تمرکز، خلاقیت، هماهنگی ذهن و بدن و صبر و استقامت  نوازندگان میشود. نوازندگان اغلب با فشارهای کمال گرایی، اضطراب اجرا و نیاز به پیشرفت مداوم روبرو هستند. مدیتیشن ابزار قدرتمندی برای مدیریت این چالش ها و همچنین کاهش تنشهای عضلانی و ارتقای سفر موسیقی آنها ارائه می دهد. 

گنجاندن مدیتیشن در برنامه روزانه یک نوازنده به تعهد زمانی قابل توجهی نیاز ندارد. حتی جلسات کوتاه روزانه می تواند در طول زمان فواید قابل توجهی داشته باشد. چه از طریق تمرین‌ های ساده تمرکز حواس، مشاهده ذهن ، تمرین ‌های تنفسی یا مراقبه های مشخص و هدایت شده نوازندگان می‌توانند از قدرت دگرگون ‌کننده مدیتیشن بهره ببرند تا مهارت موسیقی و همچنین کیفیت کلی زندگی خود را افزایش دهند.

.

جستجوی کمک و مشاوره حرفه ای:

اگر یک نوازنده درد یا ناراحتی مداوم را تجربه کند، جستجوی فوری مراقبت های پزشکی بسیار مهم است. نوازندگان می توانند با پزشکان، فیزیوتراپ ها و درمانگران متخصصی که چالش های منحصر به فرد نوازندگان را درک می کنند، مشورت کنند. همچنین مجموعه های منحصربفردی   از تکنیکهایی مختص نوازندگان طراحی شده است که یادگیری و بکارگیری آنها بشدت توصیه  می شود . از مهمترین  آنها میتوان به  الکساندر تکنیک ، بادی مپینگ ، سوزوکی و میوزماسل  اشاره کرد.   

 

 

نتیجه‌گیری

نوازندگی سازهای مختلف یک هنر است که  ارتباط مستقیم با سلامتی فیزیکی و روانی نوازنده دارد. از یک سو، زیبایی ‌های موسیقی و هنر را منعکس می‌کند و از سوی دیگر، ممکن است به آسیب‌ های فیزیکی و روانی منجر شود. از این رو، توجه به تکنیک ‌ها و رویکردهای صحیح در نوازندگی و مراقبت مداوم از سلامت جسمی و روانی برای نوازندگان بسیار حائز اهمیت است. و همواره  بخاطر بسپاریم که پیشگیری بهتر از درمان است .